Kościelec – Pałac, obecnie siedziba Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Kole
Kościelec, ul. Długa 1, wielkopolskie
Wyróżnienie w kategorii – Adaptacja obiektów zabytkowych (2017)
Zarządca: Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Kościelcu (dawniej Zespół Szkół Plastycznych w Kole)
Rys historyczny
Założenie pałacowo-parkowe w Kościelcu powstało w latach 80.–90. XIX wieku dla Aleksandra Cypriana von Kreutza. Pałac powstał na miejscu dawnego dworu starościńskiego (przedrozbiorowe dobra kościeleckie zostały przekazane w ręce rodziny von Kreutzów za zasługi wojenne dla imperium rosyjskiego); równocześnie z nową budową założono park krajobrazowy. Rezydencję zaprojektował Józef Chrzanowski, absolwent akademii petersburskiej. Asymetryczna bryła i kostium stylowy, nawiązujące do francuskiego renesansu, bogactwo dekoracji wnętrz, w tym sztukaterie i malowidła ścienne o inspiracjach neostylowych i orientalnych, boazerie, parkiety, ornamentalne elementy żeliwne współtworzą artystyczną całość o cechach eklektycznych, charakterystyczną dla końca XIX wieku i jedną z ciekawszych tego typu na ziemiach polskich. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pałac został przeznaczony na potrzeby szkolnictwa, i od tego czasu – z wyjątkiem lat II wojny światowej, kiedy Niemcy wprowadzili do niego siedzibę gestapo – służy potrzebom oświatowym.
Zakres wykonanych prac
W 2007 roku pałac został przekazany Zespołowi Szkół Plastycznych w Kole. W 2016 roku zainaugurowano rok szkolny w nowej siedzibie szkoły. Przeprowadzony w tym przedziale lat szeroki zakres prac remontowych, konserwatorskich, restauratorskich i adaptacyjnych pozwolił w pełni wydobyć i uczytelnić charakter architektury rezydencjonalnej wraz z wystrojem, dostosowując jednocześnie do wymogów nowoczesnej placówki dydaktycznej z zapleczem.
Opis podjętych działań
Przeprowadzono prace izolacyjne w piwnicach, prace rekonstrukcyjne przy więźbie i pokryciu dachowym (poddasze zostało zaadaptowane na sale szkolne) oraz pełen zakres prac instalacyjnych. Prace renowacyjne objęły elewacje z wystrojem sztukatorskim i rzeźbiarskim. Badania konserwatorskie przeprowadzone we wnętrzach pozwoliły ustalić i doprecyzować stan zachowania i pierwotny wygląd dekoracji, przesłoniętych w znacznej części przez wtórne tynki i powłoki malarskie. Substancję zabytkową poddano pieczołowitym zabiegom dostosowanym do wysokiego stopnia jej zachowania. Zdobione malowidłami plafony i supraporty, polichromowane i złocone sztukaterie, marmoryzacje, mazerowane stolarki drzwiowe oraz parkiety pałacowe zostały odsłonięte i oczyszczone; uzupełniono ubytki i scalono powłoki malarskie, wykonano rekonstrukcję w zakresie wskazanym dla scalenia estetycznego poszczególnych elementów historycznego wystroju. Dawny blask odzyskały nie tylko wnętrza reprezentacyjne, takie jak sala balowa, Sala Dębowa, Sala Mauretańska, główna klatka schodowa (prócz prac konserwatorskich i renowacyjnych wystroju podjęto także rekonstrukcję części marmurowych stopnic i żeliwnych tralek balustrady), ale także elementy dekorujące ciągi komunikacyjne czy dawna łazienka pałacowa.
Adaptacja pomieszczeń do funkcji szkoły artystycznej została podporządkowana wartościom autentyzmu zabytku, integralnie łączącego układ przestrzenny i wystrój, któremu przywrócono pełny wymiar artystyczny.
Adaptacja pomieszczeń do funkcji szkoły artystycznej została podporządkowana wartościom autentyzmu zabytku, integralnie łączącego układ przestrzenny i wystrój, któremu przywrócono pełny wymiar artystyczny.
Uzasadnienie
Wyróżnienie przyznano za adaptację pałacu do funkcji szkolnej przeprowadzoną z maksymalnym poszanowaniem substancji zabytkowej. Należy podkreślić wykonanie pełnego zakresu prac badawczych, które pozwoliły na przywrócenie historycznego wystroju wnętrz.
Opracowano na podstawie: Zabytek Zadbany AD 2017 (tekst: J. Piotrowska), Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2017.
Opracowano na podstawie: Zabytek Zadbany AD 2017 (tekst: J. Piotrowska), Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2017.